арттыру

арттыру
перех.
1) увели́чивать/увели́чить (количество, объём, размер); нара́щивать (темпы, мощность, силу удара, сопротивление, влияние); повыша́ть/повы́сить (активность масс, доходы, зарплату), прибавля́ть/приба́вить; мно́жить (ряды новаторов); умножа́ть/умно́жить (скот, богатство) || увеличе́ние, нара́щивание, повыше́ние, прибавле́ние, умноже́ние

уңышны арттыру — повыша́ть (увели́чивать) урожа́й

малның авырлыгын арттыру — повыша́ть (увели́чивать) вес скота́

осталыкны арттыру — повыша́ть (нара́щивать) мастерство́

тизлекне арттыру — увели́чивать ско́рость

тәҗрибә көчне арттыра — о́пыт умножа́ет си́лы

2) повыша́ть/повы́сить, уси́ливать/уси́лить (бдительность, ответственность, требовательность) || повыше́ние, усиле́ние

игътибарны арттыру — уси́лить внима́тельность

физик басымны арттыру — уси́лить (повы́сить) физи́ческое давле́ние

3) прибавля́ть/приба́вить (забот; поручений, работ); умножа́ть/умно́жить; набавля́ть/наба́вить (за транспортные расходы, за качество, скорость при езде на машине) || прибавле́ние, приба́вка, умноже́ние; надба́вка

мәшәкать арттыру — прибавля́ть хлопо́т, умножа́ть хло́поты

4) повыша́ть/повы́сить, взви́нчивать/взвинти́ть, набавля́ть/наба́вить (цену) || повыше́ние, надба́вка
5) уси́ливать/уси́лить (опасность, напряжение, страх, недовольство); усугубля́ть/усугуби́ть, нагнета́ть (напряжённость); повыша́ть/повы́сить || усиле́ние; усугубле́ние, нагнета́ние; повыше́ние
6) преувели́чивать/преувели́чить (значение кого, чего, ценность); утри́ровать || преувели́чивание, преувеличе́ние; утри́рование
7)
а) прям.; перен. оставля́ть/оста́вить (что-л., сэкономив, как излишек и т. п.); выделя́ть/вы́делить || оставле́ние

ашлыкны сатуга да бераз арттырасы булыр — придётся оста́вить (вы́делить) немно́го хле́ба и для прода́жи

б) перен.; разг. ода́лживать/одолжи́ть (сколько-л. из своего кармана, запаса, из наличных)

бераз кирпеч арттыра алмассыңмы? — не смог бы ты одолжи́ть немно́го кирпича́? (букв. не бу́дет ли у тебя́ ли́шнего кирпича́)

8) после сравнительных слов в исх. п.
а) де́лать (сде́лать) бо́льше (длинне́е, до́льше, да́льше, вы́ше, светле́е и т. п.) (чего)

чокырның иңен беренчесенекеннән арттырма — ширину́ я́мы сде́лай не бо́льше, чем у пе́рвой; я́му сде́лай (вы́рой) не ши́ре пе́рвой

чебешне егермедән арттырмау — име́ть не бо́льше двадцати́ цыпля́т

б) превыша́ть/превы́сить; перекрыва́ть/перекры́ть (что) || превыше́ние, перекрыва́ние

үз рекордыннан арттыру — превы́сить свой реко́рд

былтыргы дәрәҗәдән арттыру өчен — что́бы превы́сить прошлого́дний у́ровень

- арттырып күрсәтү
- арттырып үтәү
- арттырып язу

Татарско-русский словарь, 56000 слов, 7400 фразеологических выражений. - Институт языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова. 2007.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Полезное


Смотреть что такое "арттыру" в других словарях:

  • арттыру — 1. Нәр. б. сан, күләм, көч, тизлек һ. б. ш. яктан артык итү, өстәү, күбәйтү 2. Берәр хәлне, вакыйганы сөйләгәндә (язганда) үзеңнән өстәп, күпертеп сөйләү (язу). Билгеле бер чиктән, чамадан читкә чыгу 3. Нәрсәдән дә булса өлеш чыгару, үзеңә… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • аңғарттыру — аңғарттыр етістігінің қимыл атауы …   Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі

  • жинақылық — (Выправка, мобильность; лат. mobilis жылжымалы) әскерлердің (күштердің) ұрыс қимылда рының алдында және барысында әр түрлі жағдайларда шапшаң жылжу (қозғалу), сондай ақ ұрыстық ретке жайылу (жазылу) қабілеті. Әскерлер (күштер) қозғалысының… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • қарулы күштер құрылысын реформалаудың негізгі бағыттары — мынадай болып табылады: – Қарулы Күштер құрылымын оңтайландыру, Қарулы Күштердің жауынгерлік қабілетіне ықпал етпейтін құрылымдардың санын қысқарту және тарату; – жауынгерлік әзірлікті айқындайтын ұтқыр әскерлерді, әскер салаларын және арнаулы… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • тултыру — 1. Берәр савытны берәр нәрсә белән тулы итү 2. Берәр нәрсә эченә башка ваграк нәрсәләр яки сыеклык салу 3. күч. Бөтен тирә юньне, барлык буш урынны биләп алу, бөтен тирә юньгә, барлык урыннарга таралу; күп булу. Нин. б. бер урынга җанлы җансыз… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • тутыру — 1. Берәр савытны берәр нәрсә белән тулы итү 2. Берәр нәрсә эченә башка ваграк нәрсәләр яки сыеклык салу 3. күч. Бөтен тирә юньне, барлык буш урынны биләп алу, бөтен тирә юньгә, барлык урыннарга таралу; күп булу. Нин. б. бер урынга җанлы җансыз… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • үрчетү — 1. Хайваннарны һәм үсемлекләрне тәрбияләү, аларны үстерү, токымын арттыру белән шөгыльләнү куян үрчетү 2. күч. Берәр эшне бик тиз алга җибәреп, нәр. б. арттыру, ишәйтү …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • әскери-экономикалық қамтамасыз етудің басты мақсаты — қарулы күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдарға қаржылық, материалдық техникалық және басқа да ресурстарды бөлу, оларды Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін кепілді қамтамасыз етуге қажетті мөлшерде қару жарақпен, әскери және …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • қазақстанның қауіпсіздігін қамтамасыз ету — Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудің басты мақсаты елдің аумағын, егемендігін, экономикасын, мемлекеттік институттары мен азаматтарын соғыс қатерінен қорғау, агрессияның немесе әскери қақтығыстар туғызудың алдын алу, Қазақстан Республикасының… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • қосарланушылық — (Дублирование; франц. doubler екі есе көбейту) бір мақсатқа жетуге бағытталған біркелкі қимылдарды екі немесе одан да көп мәрте орындау; екі данада орындау, қайталау, екі еселеу. Әскери істе, әдетте, Қ. әскерді (күштерді) басқару сенімділікті… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • Институт экономики Комитета науки МОН РК — Год основания 1952 Расположение …   Википедия


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»